Çocuklarda
bağırsak düğümlenmesi – İnvajinasyon
'Bağırsak
düğümlenmesi' olarak da bilinen invajinasyon aslında 'bağırsakların iç içe
geçme durumu' olarak özetlenebilir. İnvajinasyon bebek ve çocuklarda bağırsak
tıkanıklığına en sık neden olan hastalıktır.
Nasıl gelişir?
Bağırsak hareketlerinin artdığı
ishal, mezenter lenfadenit durumlarında bağırsaklar iç içe girib çıkar. Fakar
bağırsaklar üzerinde ve çevresinde iç içe geçmiş bağırsakların eski haline
gelmesini engelleyen yapılar varsa (lenf bezesi, meckel divertikülü, 4 yaşından
büyük çocuklarda lenfoma gibi bağırsağı tutan tümörler) invajinasyon
oluşabilir.
İnvajinasyon
gelişmesi durumunda iç içe geçen bağırsakların kan dolaşımı bozulmaya başlar ve
bağırsaklar ödemlenir. Ödemlenme arttıkça kan dolaşımı biraz daha azalır ve bu
durum bağırsak dokusunun ölmesine, bağırsağın delinmesine neden olabilir. Ne
kadar uzun bağırsak parçası iç içe geçmişse ve ne kadar uzun zaman önce
başladıysa hasar da bir o kadar çok olabilir. Bu nedenle invajinasyon acil
mudahele edilmesi gereken bir durumdur.
Hangi çeşitleri
var?
Öncelikle iç içe geçen bağırsakların
tipine göre ayrım yapılır. İleokolik invajinasyon (ince bağırsağın son kısmı
kalın bağırsağın ilk kısmının içine geçer) en sık görülen şeklidir. Bunun dışında
daha az görülmekle birlikte ileoileal (ince bağırsakların kendi arasında iç içe
geçmesi) ve kolokolik invajinasyon (kalın bağırsakların iç içe geçmesi)
görülebilir
Bazı durumlarda, özellikle ishal
sırasında yapılan USG'de görülen invajinasyonlar izlem sırasında kendiliğinden
çözülür. Bu durum geçici invajinasyon olarak kabul edilir. Fakat invajinasyon
kendiliğinden çözülmüyorsa bu gerçek invajinasyondur ve mudaheleye ihtiyaç
vardır.
Ne zaman ve
kimlerde görülür?
Daha çok
viral enfeksiyonların yaygın görüldüğü Mayıs – Temmuz ayları arasında görülür.
Çoğunlukla erken çocukluk döneminde, özellikle 3 yaşa kadar olur. Hastaların
%90'ı 3 yaşın altındarır. Erkek çocuklarında kız çocuklarına göre 2 – 3 kat
daha fazla görülür. En sık görülme yaşı 6 – 9 aylık dönemdir.
Belirtileri
nelerdir?
İnvajinasyon bağırsak tıkanıklığına
neden olan hastalıklardan biridir. Bağırsak tıkanıklığı semptomları gösterir.
En sık karşılaşılan semptom ağrı ve kusmadır. Kusmalar önce çocuğun yediklerini
çıkarır tarzda olur, sonradan sarı – yeşil – safralı renge döner. Çoğunlukla
öncesinde geçirilmiş ishal durumu vardır, fakat invajinasyon geçirdikten sonra
çocuklar kaka yapamazlar. Karında şişlik, ateş, huzursuzluk, çilek jölesi
şeklinde kanlı ishal ilerlemiş durumlarda görülebilir.
Nasıl tanı
konulur?
Tanısı
öykü, fiizk muayene ve USG ile koyuur. Fizik muayenede çoğunlukla göbek
çevresinde iç içe geçmiş ve kalınlaşmış bağırsak ele gelebilir (sucuk
belirtisi). Kesin tanıysa ultrasonografiye koyulur (hedef tahtası görüntüsü).
Tedavisi nedir?
Geçici invajinasyon durumlarında
bağırsaklar ödemli değilse herhangi bir tedaviye ihtiyac duyulmayabilir. Fakat
gerçek invajinasyon görüldüğü durumlarda Çocuk Cerrahı tarafından müdahele
edilmesi gerekebilir. İlkin tercih ameliyatsız yöntemlerle iç içe geçmiş
bağırsakların eski haline döndürülmesidir. Bu maksadla en sık USG eşliğinde
popodan serum fizioloji verilerk reduksiyon yapılır. Bunun dışında aynı
maksatla skopi eşliğinde hava veya baryum solusyonu da verilebilir. Fakat
çocuğun durumu ilk başvuru zamanı bozuksa, bağırsak kanlanmasının bozulması
belirtileri varsa, semptomların üzerinden 24 saatden fazla süre geçmişse veya
ameliyatsız yöntemler başarısızsa çocuk acil olarak, bekletilmeden ameliyata
alınarak invajinasyonun düzeltilmesi gerekmektedir. Bu zaman ilk önce
laparoskopik (kapalı) ameliyat denenir. İnvajinasyon yine çözülemezse açık
ameliyatla bu işlem yapılır. Bazı gecikmiş, ağır vakalarda kanlanması bozulmuş
bağırsak parçasının çıkarılması bile gerekebilir.
Ameliyatsız mudahele sonrası ilk 24
saatde bazı öocuklarda tekrarlama görülebilir, bu nedenle de yakın takip
edilmesi gerekmektedir.
Op.
Dr. Anar GURBANOV
