Çocuklarda kasık fıtığı

Çocuklarda kasık fıtığı

Kasık fıtığı (inguinal herni) çocuklarda en sık rastlanan kasık bölgesi cerrahi patolojilerdenir. Her 100 çocuktan 1-5’inde kasık fıtığı görülmektedir. Çok sık görülmesine rağmen bazen geçikmiş tanı durumunda ağırlaşmalara neden olabilir.

Kasık fıtığı nedir?

            Kasık fıtığı karın içi organlarınn kasık bölgesinden ciltaltına çıkması durumudur. Çocuklar gülerken, ağlarken veya  karın içi basıncı artıran kabızlık gibi durumlarda kasık bölgesinde görülen şişlik, çocuk sakinleyince çoğunlukla kendiliğinden kaybolur. Erişkinlerde direk kasık fıtığı (direk karın ön duvarından ciltaltına çıkan) görülürken, çocuklarda daha çok indirek kasık fıtığı (kasık kanalı boyunca uzanan) görülmektedir.

Kasık fıtığı nasıl gelişir?

            Çocuklarda kasık fıtığı doğum sonrası kazanılmış bir patolojiden ziyade doğumsal bir anomalidir ve anne karnındaki gelişimin sonlanmamasından kaynaklanmaktadır. Anne karnında gelişen bebeğin gonodal organları (erkeklerde testis, kızlarda over) böbrek seviyyesinde gelişir ve doğuma doğru aşağıya inmeye başlarlar. Kızlarda over pelvise kadar inerken, erkeklerde testisler karın boşluğunun çıkıp keselere kadar inerler. Erkeklerde testis inişi sırasında karın içi zardan (periton) oluşan bir yolu (processus vaginalis) kullanır ve iniş tamamlandıktan sonra bu yol doğumdan önce kendiliğinden kapanır. Kızlardaysa rahmi kasık bölgesine asan bağlar bu bölgeden geçmektedir. Gelişim sırasında karın içi zardan oluşan bu yol kapanmazsa (patent processus vaginalis) kasık fıtığı gelişebilir.

            Çocuklarda kasık fıtığı çocuğun çok fazla ağlaması, çok gazlı olması gibi durumlar nedeniyle oluşmaz, bu gibi durumlar önceden mevcut olan fıtığın belli olmasına neden olur.

Bazı nadir durumlarda kasık fıtığı diğer sistem hastalıklarıyla birlikte görülebilir.

Belirtileri

            Kasık fıtığının klassik belirtisi erkek ve kız çocuklarında kasık bölgesinde cilt altında ele gelen, çoğunlukla çocuk sakinleyince veya o bölgeye dokununca kaybolan, içi gaz dolu şişlikle kendini belli eder. Kasık fıtığı sıkışmadıkca çocuğu rahatsız etmez, ağrı yapmaz. Şişlik kız çocuklarında sadece kasıkta görülürken, erkeklerde hem kasıkta, hem de keseye doğru uzanmış şişlik şeklinde olabilir.

Tanısı

            Ailenin verdiği öyküye ve doktorun muayenesine göre kasık fıtığı tanısı konulur. Ailenin kasık bölgesinde inip-çıkan şişlik tarif etmesi ve doktorun muayenesi sırasında fıtığın ele gelmesi kesin tanı için yeterlidir. Nadiren muayene sırasında fıtığın ele gelmemesi ve ailenin öyküsnün kesin olmadığı durumlarda ultrason muayenesine gerek duyulabilir.

Kimlerde ve ne zaman görülür?

            Erkek çocuklarında kız çocuklarına göre görülme sıklığı 3 – 10 kat daha fazladır.  Fıtığı olan  yaklaşık her 9 çocuktan birinin ailesinde de fıtık öyküsü mevcuttur.

            Çoğunlukla sağ tarafda (%60) görülse de, %10 her iki tarafda da görülebilir. Sol tarafında fıtık olan çocuklarda her iki tarafında da fıtık gelişme şansı, sağ tarafında fıtık olanlara göre daha yüksek olduğu düşünülmektedir.

            Çocuklarda fıtıkların çoğu hayatın ilk yılında, özellikle de ilk bir kaç ay içinde görülür. Ortalama ameliyat yaşı 6 aydır. Prematüre bebeklerde fıktık görülme olasılığı daha yüksektir ve 32 gebelik haftasından daha önce doğanlarda bu oran %13, doğum ağırlığı 1000gr’ın altında olanlardaysa  %30’dur.

Tedavisi

            Kasık fıtıklarının tedavisi cerrahidir. Kendiliğinden iyileşmez, ilaçla tedavisi yoktur. Kasık fıtıklarında acil ameliyat  gerekmese de, çok uzun süre beklenilmesi de fıtığın boğulma riski nedeniyle sakıncalı olabilir. Tanı konulduktan sonra kısa süre içinde planlı ameliyat yapılması gerekmektedir.

            Ameliyat öncesi tüm cerrahi işlemlerde olduğu gibi ayrıntılı öykü alınır, fizik muayene yapılır. Ameliyat öncesi tetkikleri yapılır ve anestezioloji uzmanının bakışı yapılır.

            Ameliyat öncesi çocuğun yaşına göre açlık durumu belirlenir. Ameliyat genel anestezi altında çocuk uyutularak yapılır. Ameliyatdan sonra belirlenen sürede beslenen çocuk aynı gün 3-4 saat içinde eve taburcu edilir. Ameliyatdan sonraki ilk gün ve birinci ayın sonunda kontrole çağrılır.

            Ameliyat cerrahın ve ailenin seçimine göre açık veya kapalı (laparoskopik) olarak yapılabilir. Açık yöntemde kasık bölgesinde fıtık olan tarafda 2-3cm’lik kesi yapılarak fıtık kesesi bulunur ve bağlanır. Kapalı – laparoskopik yöntemdeyse sadece göbekten yapılan 5mm’lik bir kesiden karın içi özel cihazlarla görüntülenir ve kasıktan ince bir iğne yardımıyla özel bir teknikle fıtık onarımı yapılır.

            Klasik açık inguinal herni onarımı çoğu çocuk cerrahının altın standartı olsa da, son yıllar birçok merkezde laparoskopik tedavi de yapılmaktadır. Düşünülenin aksine laparoskopik cerrahinin başarı oranı açık yöntemle benzer olup, çok yüksektir.  Açık teknik gibi, laparoskopik tekniğin de temelini fıtık kesesinin sıkıca bağlanması oluşturmaktadır. Laparoskopik yaklaşımın avantajları, diğer tarafda fıtık olasılığının incelenmesinin kolaylığı, erkeklerde testise giden damar ve kordun zarar görme olasılığının olmaması, ameliyat süresinin azalmasıdır. Bunun dışında laparoskopik onarım sonrası ağrı daha az olmaktadır. Çocuklar ameliyat sonrası daha hızlı toparlanırlar ve kozmetik sonuçlar da daha iyi olmaktadır.

Fıtığın sıkışma riskine dikkat

            Fıtık zamanı cilt altına çıkan karın içi organlar (bağırsaklar ve bazen kızlara yumurtalık) çoğunlukla kendiliğinden veya hafif basınçla karın içine geri dönerler. Fakat bazı durumlarda çıkan karn içi organ fıtık kesesinin boynunda sıkışır (inkarserasyon) ve karın içine dönemez. Her 6 fıtıktan birinde sıkışma riski vardır. Fıtık boğulması olarak da bilinen bu durumda organın kanlanması giderek bozulur ve hayatı tehtid edici durumlara neden olabilir.

            Kasık bölgesinde şişliğin gerilememesi, bu bölgede kızarıklık, ağrı olması, çocuğun huzursuz olması, genel durumunun bozulması, karında şişlik, kusma durumlarında hiç beklenmeden doktora başvurulması gerekmektedir. Sıkışmış fıtık durumunda doktor mudahelesi zamanı da fıtık karın içine gönderilemezse çocuğun acil ameliyata alınması gerekmektedir.

Fıtık tekrarlar mı?

            İster açık, ister kapalı yöntemle  başarıyla onarılan kasık fıtıklarından sonra yaklaşık %1-4 oranında tekrarlama riski mevcuttur. Tecrübesiz ellerde bu oran artabilir. Sıkışmış fıtık onarımı sonrası tekrarlama riski yüksektir. Birden fala kez tekrarlayan fıtıklarda altda yatan diğer sistem hastalıklarının da ayrıntılı araştırılması gerekebilir.

                                                                                                          Op. Dr. Anar GURBANOV