Çocuklarda
inmemiş testis
Doğumdan sonra
erkek çocuklarında bir veya her iki testisin keseye (skrotum) inmemesi durumu
inmemiş testis (kriptorşidizim) olarak isimlendirilir. İnmemiş testis erkek
çocuklarından en sık rastlanan doğumsal bozukluklardandır.
Görülme sıklığı
Zamanında doğan erkek bebeklerinin
%1 – 4,6'sında, erken doğan prematüre bebeklerin ise %1,1 – 45'inde
görülebilmektedir. Doğumdan sonraki ilk bir kaç ay içinde testislerin keseye
inme süreci devam edebilir ve 1 yaşına gelen erkek çocukların yaklaşık %1'inde
inmemiş testis görülür.
İnmemiş testislerin %70'i tek
taraflı, %30'u çift tarafldıır. Tek taraflı olanların da büyük çoğunluğu sağ
taraflıdır.
İnmemiş tesis
neden gelişir?
İnmemiş testisin gelişiminde
hormonal, genetik ve çevre faktörlerinin etkili olduğu düşünülmektedir. Anne
karnındayken yaklaşık 7 – 8. haftalardan başlayarak bazı hormonların
etkisiyle testisler gelişmeye başlar ve
gebeliğin sonuna doğru hormonal ve genetik faktörlerin de yardımıyla kasık
gölgesinden geçerek skrotuma inerler. Testislerin karın boşluğu dışında
olmalarının nedeni gelişimleri için gerekli sıcaklığın vücut sıcaklığından daha
düşük olmasıdır.
Aşağıda sıralanan bazı nedenlerin
inmemiş testis gelişimine neden olduğu düşünülmektedir:
Ø Erken doğum
Ø Düşük ağırlıklı doğum
Ø Diğer üriner sistem hastalıkları
Ø Gebelik döneminde hormonal bozukluklar
Ø Gebelik döneminde alkol, sigara kullanımı, bazı toksik maddelere
maruz kalma
Nasıl tanı
konur?
Ailenin evdeki gözlemleri veya genel çocuk
muayenesi sırasında fark edilir ve Çocuk Cerrahının muayenesinde kesinleşir.
Muayene zamanı testisler kese dışında her hangi bir yerde ele gelebilir veya
hiçbir yerde ele bulunamayabilir.
İhtiyaç halinde ultrasonografi
tatkiği yapılır. MR veya bilgisayarlı tomografi çok daha nadir kullanılır
Ele gelmeyen testislerde hem tanı, hem tedavi amaçlı kapalı yöntemle (laparoskopi) karın içine bakılır.
İnmemiş testis
çeşitleri
İki ana
çeşit inmemiş testis mevcuttur: Ele gelen ve ele gelmeyen
Ele gelen inmemiş
testis:
Ø İnguinal (kasık bölgesinde)
Ø Ektopik (normal iniş yolunun dışında bir yerde: uyluk kenarında,
penis köküne yakın, karşı kesede)
Ø Retraktil testis (utangaç testis)
Ele gelmeyen
testis:
Ø İnguinal
Ø Ektopik
Ø Karın içinde
Ø Kayıp testis
Ø Önceden gelişmemiş
Ø Sonradan gelişimi durmuş ve gerilemiş testisler
En sık rastlanan
formu kasık bölgesinde ele gelen inmemiş testistir. Diğer çeşitler daha nadir
olup ayrıntılı muayene gerektirmektedir.
Retraktil
testis nedir?
Retraktil veya utangaç testis
testisi asan kasların çeşitli nedenlerle (soğuk, korku, travma) kasılması
sonrası testisin keseden yukarıya doğru çıkma durumudur. Çoğunlukla 6-7 yaşa
kadar kendiliğinden düzelir. Fakat takiplerde testis çoğunlukla kesenin
dışında, kasık bölgesinde zaman geçiriyorsa inmemiş testis olarak kabul edilip
ameliyatla indirilmesi gerekmektedir.
Önceden yerinde
olan testis sonradan yukarı çıkar mı?
Bazı durumlarda
küçük yaşlarda kesede olan testis çocuğun büyümesiyle yer değiştirir ve inmemiş
testis gelişebilir. Bu durum testisi asan bağların büyüme hızının çocuğun
büyüme hızına yetişemediği durumlarda görülür ve ameliyat gerektirir.
Kazanılmış
inmemiş testis
Önceden
yerinde olan testis kasık bölgesine yönelik yapılan cerrahi ameliyatlardan
sonra yukarı çıkabilir ve buna kazanılmış inmemiş testis denir.
Ne zaman ve
nasıl tedavi edilmeli?
Doğumda inmemiş testisi olan
çocuklar 6 ayına kadar takip edilir. Bu yaştan sonra hala yerine inmemiş
testislerin inme şansı çok daha düşüktür ve tedavi edilmesi gerekmektedir.
Tedavi
çocuğun 1 yaşına
kadar, en geç 18 aylığına kadar yapılmalıdır.
Erken
doğumlu prematüre bebeklerde testislerin keseye inmesi doğumdan sonraki dönemde
daha uzun süre devam edebilir ve bu nedenle çocukların düzeltilmiş yaşının 6 ay
olacağı zamana kadar tekip edilmesi gerekmektedir.
İnmemiş testisin kesin tedavisi
ameliyatla testislerin keseye indirilmesidir. Başarı oranı tek taraflı
olgularda %89 – 100 arasında olup, iki taraflı olgularda daha düşüktür. Karın
içindeki testislerdeyse başarı şansı biraz daha düşük olup, bir kaç aşamalı
laparoskopik ameliyat gerektirebilir.
Diğer bir tedavi seçeneğiyse
çocuklara hormonal tedavi verilmesidir. Bu tedavinin başarı şansı daha düşük
olup, başarılı olanlarda da yüksek oranlı tekrarlama riski mevcuttur.
Ameliyat
öncesi, ameliyat zamanı ve ameliyat sonrası dönem
İnmemiş
testis nedeniyle ameliyat edilecek çocuk ameliyat öncesi çocuk cerrahisi ve
anestezioloji uzmanları tarafından ayrıntılı muayene edilir. Gerekli tahliller
alınır.
Ameliyat genel anestezi altında
genellikle kasıktan yapılan küçük kesiden uygulanır. Testis bulunarak keseye
indirilir. Eş zamanlı kasık fıtığı varsa aynı ameliyatla onarılır. Sonrasında
cilt emilebilir kozmetik dikişlerle kapatılır. Sonrasında dikiş alınmasına
gerek olmuyor. Ailenin isteğine göre eş zamanlı sünnet de yapılabilir. Bu durum
ameliyat sonrası çocuk için ek sıkıntı veya fazladan ağrı yaratmaz.
Testisler ameliyat öncesi muayenede
ele gelmediğinden kapalı ameliyatla laparoskopik olarak karın içine bakılır.
Laparoskopik bakış zamanı bir kaç durumla karşılaşılabilir.
İster kasıkta, isterse de karın
içinde olan testisin normalden daha küçük, gelişmemiş (atrofik) olduğu
görülürse aileye de bilgi verilerek testis çıkarılır. Ergenlik dönemini geçmiş
çocuklarda inmemiş testis durumlarında (özellikle karın içi) malignite gelişme
riskine karşın testisin çıkarılması önerilmektedir.
Ameliyat sonrası bir kaç saat içinde
çocuk beslenerek eve taburcu edilir. Sonrasında belirli aralıklarla kontrole
çağrılır.
Ameliyat
sonrası nelere dikkat edilmeli?
Ameliyat sonras dönemde takip amaçlı
düzenli kontroller önem arz etmektedir. Ameliyat sonrası erken dönemde yara
yerinde nadiren enfeksiyon veya kanama olabilir, keselerde geçici şişlik ve
morluk görülebilir. Geç dönemdeyse nadir de olsa testis indirildiği yerden
yukarı çıkabilir, testisin boyutunda küçülme olabilir.
İnmemiş testis
tedavi edilmezse sonucu ne olur?
Testisler
zamanında yerine indirilmezse bazı istenmeyen durumlara yol açabilir. Bunlardan
başlıcaları bu şekilde sıralanabilir:
è Kısırlık: Tek taraflı kriptorşidizimde risk düşük olsa da, iki
taraflı hastalıklarda risk daha yüksektir. Tek taraflı inmemiş testisi
olanların gelecekte çocuk sahibi olma oranları, diğer taraf testisin normal
çalışması nedeniyle toplumdaki insanlarla aynı olacaktır. Fakat iki taraflı
inmemiş testisi olanların gelecekte çocuk sahibi olma şansı biraz daha
düşüktür. Daha geç ameliyat olanlardaysa testisin daha fazla etkilenmesi
nedeniyle bu şans biraz daha azalır
è Testis tümörleri: İnmemiş testis öyküsü olan erkeklerde olmayanlara
göre testis kanseri gelişme riski 5 – 10 kez daha yüksektir. İki taraflı
inememiş testiste bu risk artarken, karın içinde yerleşimli olanlarda bu risk
daha yüksektir. Bunun dışında ameliyat yaşının geciktirilmesi de kanser
riskinin artmasına neden olabilir.
è Travma: Kasık bölgesinde yerleşen testisler, yerleşimi nedeniyle
travmalara daha açıktır.
è Testis torsiyonu: Nadir bir durum olsa da, inmemiş testislerin
dönmesi damar tıkanıklığına neden olur ve acil müdahele gerektirir, bazı
durumlarda organ kaybına yolaçabilir
è Kasık fıtığı: Büyük çoğunluğu klinik olarak bulgu vermese de inmemiş
testislerin bir çoğuna kasık fıtığı eşlik edebilir. Bu fıtıklar da inmemiş
testis ameliyatı zamanı onarılır.
è Psikolojik etki: Küçük yaştakı çocuklarda inmemiş testis çocuğun
ebeveyinlerinde, daha ilerki dönemlerdeyse çocuğun kendisinde görüntü nedeniyle
psikolojik sorunlara yol açabilir.
Op. Dr. Anar GURBANOV
